Promienie w kamieniach szlachetnych – inżynieria świateł jubilerskich

Piękno i wartość kamieni szlachetnych zdobiących biżuterię wysokiej klasy objawia się w pełni dopiero w odpowiednim świetle. Odblask na oszlifowanej powierzchni czy załamania, rozszczepienia promieni i inne zachwycające zjawiska optyczne wewnątrz brylantów i rubinów wywołują zachwyty oraz świadczą o klasie kosztowności. Dlatego ekskluzywne wyroby jubilerskie muszą być pokazywane klientom w blasku umiejętnie zaprojektowanych świateł.

Wartość kamieni szlachetnych zależy od wielu czynników np. rodzaju – najdroższe to brylanty, rubiny, szafiry i szmaragdy. Ważna jest także ich wielkość czy sposób oszlifowania. Jednak niektóre zalety ujawniają się dopiero pod wpływem światła. Znawcy oraz klienci salonów jubilerskich wnikliwie oceniają ich barwę, połysk, czystość struktury, a przede wszystkim urzekającą grę promieni wewnątrz kryształów.

– Dlatego światło padające na biżuterię ozdobioną drogimi kamieniami nie może być przypadkowe

– mówi projektant oświetlenia z firmy FREI, realizującej instalacje m.in. dla salonów jubilerskich.

– Promienie muszą ujawniać i podkreślać zalety prezentowanych wyrobów, ale nie wystarczy skierowanie na nie silnych źródeł światła. To powinna być raczej subtelna gra jasności z cieniami wzbogacona punktowymi akcentami skierowanymi na dzieła złotników i szlifierzy. A wszystko to musi być jeszcze umieszczone w dobrze dobranym oświetleniu ogólnym salonu. Pod względem oświetlenia to bardzo złożona sytuacja i dlatego projektowanie iluminacji dla ekskluzywnych sklepów jubilerskich należy do najbardziej wymagających zadań stojących przed profesjonalnymi inżynierami świateł.

Urzekające zjawiska świetlne kamieni szlachetnych

Promienie padające na kamienie szlachetne mogą wywoływać niesamowite i zróżnicowane efekty wizualne. Objawiają się one jako urzekająca migotliwość, krzyżujące paski świetlne czy silny połysk. Wrażenia te powstają wskutek zjawisk związanych z odbiciami, załamaniami czy interferencjami światła, które zależą m.in. od rodzaju kryształów, ich wewnętrznej budowy czy sposobów oszlifowania.

Znawcy szlachetnych kamieni wyróżnili i nazwali wiele charakterystycznych efektów świetlnych, które wywołują promienie padające na kosztowności. Wśród obserwowanych zjawisk optycznych oceniane są m.in.:

• Połysk – efekt odbicia części padającego światła od powierzchni. Jego intensywność zależy od współczynnika załamania promieni i gładkości kamieni, a wzmacnia go umiejętny szlif.
• Brylancja – iskrzące się odbicia na powierzchni i wewnątrz kamieni szlachetnych. Światło wpadające do środka brylantu załamuje się przy przechodzeniu przez oszlifowane pod różnymi kątami powierzchnie i odbija od podstawy jak w zwierciadle. Promienie krzyżują się i błyszczą, co wywołuje liczne, efektowne iskrzenia.
• Asteryzm – to odbicie światła od włókien, kanalików czy wrostków innych minerałów, które znajdują się wewnątrz kamieni i ułożone są w różnych kierunkach. Odbijające promienie wywołują smugi światła, które przecinają się w jednym punkcie i w efekcie tworzą rozświetloną gwiazdę.
• Migotliwość, zwana także efektem kociego oka – to odbicie światła od równolegle ułożonych i wydłużonych wrostków. Rozświetlone, podłużne pasmo przesuwa się po powierzchni podczas obracania i rzeczywiście może przypominać wyglądem kocie oko.

Intensywność tych i wielu innych efektów, ich zjawiskowość czy elegancja podlega ocenie znawców i klientów. Wygląd zjawisk optycznych w dużym stopniu decyduje o wartości wyrobów jubilerskich z wbudowanymi kamieniami szlachetnymi.

Silne światło skierowane na biżuterię

Biżuteria z drogimi kamieniami powinna być eksponowana w silnym świetle, czyli oświetlenie jubilerskie w gablotach czy witrynach musi dawać jasność o natężeniu kilka razy większym niż instalacja ogólna. Wyeksponowane w ten sposób miejsca prezentowania kosztowności z daleka zwracają na siebie uwagę klientów i zachęcają ich do podejścia bliżej.

Wyroby umieszczone w gablotach jubilerskich muszą być nie tylko silnie rozświetlone, ale również wyraźnie prezentować szczegóły pracy złotników i szlifierzy – zarówno opraw ze złota czy srebra, jak i samych kamieni. Dobrze sprawdza się tu zastosowanie białego światła o charakterystyce zbliżonej do światła naturalnego. Promienie w tych wiązkach składają się ze wszystkich barw widma, a przechodząc przez kryształ, niektóre z nich mogą zostać zaabsorbowane – natomiast pozostałe uwypuklą naturalną barwę minerału. Tylko bezbarwne brylanty przepuszczają całe widmo, które rozszczepia się w środku kamienia. Aby jak najlepiej ukazać ten efekt, źródła oświetlenia muszą charakteryzować się współczynnikiem oddawania barw zbliżonym do ideału (ponad 90 Ra w skali CRI, a najlepiej, jeśli jest on jak najbardziej zbliżony do 100 Ra).

Instalacje w gablotach czy witrynach muszą być ukryte przed wzrokiem klientów, no chyba, że stanowią element wystroju, a projektory eksponowane są wtedy specjalnie. Światło ze źródeł powinno być kierowane bezpośrednio na wyroby jubilerskie i nie może oślepiać kupujących – dotyczy to także promieni odbitych od kosztowności. Dobrym rozwiązanie jest zastosowanie nowoczesnych systemów oświetlenia LED. Wysokiej jakości diody emitują promienie o bardzo wysokim współczynniku oddania barw i bez problemu można dobrać źródła emitujące światła o dowolnej temperaturze barwowej. Ich zalety pozwalają projektantom na dużą dowolność i inwencję przy konstruowaniu instalacji z pojedynczych projektorów, modułów czy systemów liniowych oraz właściwe dopasowanych systemu zarówno do potrzeb lokalu, jak i eksponowanych kosztowności.

Bardzo ważną zaletą technologii LED jest jej wysoka energooszczędność. W wielu ekskluzywnych salonach jubilerskich dominuje oświetlenie sztuczne, które pracuje kilka, a nawet kilkanaście godzin dziennie. Zastosowanie diod świetlnych w takich warunkach daje wymierne oszczędności. Poza tym mają one zdecydowanie dłuższą żywotność niż tradycyjne technologie. Systemy te są obecnie zdecydowanie zalecane przez profesjonalnych projektantów jako najlepsze oświetlenie do salonów jubilerskich.