Jak cukryzca wpływa na oczy?

Cukrzyca to choroba cywilizacyjna, która dotyka ponad 5% populacji na całym świecie. W wyniku podwyższonego poziomu cukru we krwi nazywanego hiperglikemią może dojść do poważnego uszkodzenia wielu układów organizmu, w tym także wzroku, dla którego schorzenie jest szczególnie niebezpieczne. Z naszego artykułu dowiesz się, jak cukrzyca wpływa na wzrok.

Choroby oczu spowodowane przez cukrzycę

W efekcie podwyższonego poziomu cukru we krwi może dojść do uszkodzenia drobnych naczyń krwionośnych w siatkówce oka. Należy pamiętać, że spadki poziomu cukru (hipoglikemia) również mają niekorzystny wpływ na oko. Początkowo może być to niezauważone, jednak w dłuższej perspektywie zmiany mogą doprowadzić do różnorodnych dolegliwości, w tym także do ślepoty. O to, jakie choroby oczu pojawiają się najczęściej w wyniku cukrzycy, zapytaliśmy lekarza okulistę z Centrum Okulistyki Dla Dzieci i Dorosłych Optomed. 

Do najczęściej występujących chorób oczu wywołanych przez cukrzycę należy cukrzycowy obrzęk plamki, zakrzep żył siatkówki, zapalenie górnych i dolnych powiek, zaćma oraz jaskra. Czynnikami ryzyka, które zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia chorób oczu u osób cierpiących na cukrzycę są choroby współwystępujące takie, jak: nadciśnienie, niewydolność nerek, a także występowanie palenia tytoniu. Jako że cukrzycowe schorzenia oczu początkowo mogą być niezauważalne, pacjenci chorujący na cukrzycę powinni przynajmniej raz w roku przeprowadzać badanie okulistyczne, który zwiększy szanse na wczesną diagnostykę, a tym samym skuteczne leczenie. Osoby, u których rozpoznano cukrzycę, powinny zgłosić się niezwłocznie na badanie okulistyczne – uszkodzenia oczu mogły już wystąpić, wyjaśnia nasz rozmówca.

Retinopatia cukrzycowa

Retinopatia cukrzycowa to obok cukrzycowego obrzęku plamki najczęstsze schorzenie narządu wzroku związane z cukrzycą. W wyniku wahań stężenia glukozy we krwi (za duże lub za małe) dochodzi do powstania patologicznych zmian w siatkówce oka. Nieleczone zmiany tego typu mogą prowadzić do zaburzeń widzenia, a w najgorszym razie nawet do utraty wzroku. Objawami schorzenia najczęściej są: pogorszenie ostrości widzenia, utrudnione widzenie zarówno w ciemności, jak i w jasnych pomieszczeniach, a także pojawianie się plamek (mroczków) w polu widzenia. Niekiedy zdarza się jednak, że początkowo choroba nie daje żadnych objawów, pojawiają się one bowiem dopiero w zaawansowanym stadium. Z tego powodu u osób cierpiących na cukrzycę bardzo ważne są regularne badania okulistyczne, które mogą pomóc zdiagnozować retinopatię i wdrożyć jak najszybsze leczenie. Leczenie retinopatii cukrzycowej powinno być przede wszystkim dostosowane do rodzaju i stopnia schorzenia. Pierwszym krokiem jest ustabilizowanie poziomu glukozy we krwi. W bardziej zaawansowany stadium stosuje się zabiegi, takie jak: witrektomia, laseroterapia siatkówki oraz zastrzyki do ciała szklistego. 

Cukrzycowy obrzęk plamki

Wystąpienie cukrzycowego obrzęku plamki jest uzależnione od czasu trwania cukrzycy i jest to zwykle powikłanie istniejącej retinopatii cukrzycowej. Obrzęk plamki w przebiegu cukrzycy występuje na skutek niedokrwienia plamki i wysięku (przechodzenia płynu do siatkówki). Zarówno podniesiony, jak i obniżony poziom cukru we krwi oraz stres oksydacyjny powodują uszkodzenie naczyń krwionośnych w centralnej części siatkówki, co z kolei prowadzi do zniszczenia bariery krew-siatkówka i przenikania płynu i elementów krwi z naczyń do siatkówki. Jeśli schorzenie nie zostanie dostrzeżone we wczesnej fazie na kontrolnej wizycie okulistycznej, chorzy zgłaszają się do okulisty z powodu znacznego spadku ostrości wzroku i zamazanego widzenia. Podstawą w leczeniu jest stabilizacja schorzenia głównego, czyli cukrzycy, a także innych parametrów krwi, jak cholesterol, lipidy, wskaźniki wątrobowe i nerkowe oraz ciśnienia krwi i indeksu BMI (wskaźnik masy ciała). Metody wykorzystywane do leczenia obrzęku plamki dzielą się na iniekcyjne, techniki z wykorzystaniem lasera i metody chirurgii wewnątrzgałkowej.

Jaskra

Jaskra może wystąpić u chorego na cukrzycę, u którego rozwinęły się już zaawansowane zmiany cukrzycowe w gałkach ocznych. Nieleczona prowadzi do nieodwracalnego uszkodzenia i zaniku nerwu wzrokowego, a w konsekwencji do całkowitej ślepoty. Występuje w kilku postaciach zasadniczo różniących się przyczyną, tempem postępu choroby i co za tym idzie, metodami leczenia. Wspólną cechą większości rodzajów jaskry jest podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe. Wzrost ciśnienia w gałce ocznej oznacza zakłócenie równowagi pomiędzy produkcją płynu wewnątrzgałkowego wypełniającego oko, a odpływem jego nadmiaru poprzez kąt przesączania. Najbardziej podstawowy podział jaskry to jaskra otwartego kąta przesączania i jaskra zamkniętego kąta przesączania. W tym pierwszym przypadku mamy do czynienia z blokowaniem kanalików odprowadzających ciecz z wnętrza oka. Wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego jest wtedy nieduży, a postęp choroby powolny. Jaskra z otwartym kątem stanowi najbardziej powszechny typ jaskry i jest diagnozowana w niemal 90% przypadków tej choroby. Niestety, przed dość długi czas chory może nie zauważać uszkodzenia wzroku i postępu choroby i zgłosić się do okulisty dopiero wtedy, gdy ubytki w polu widzenia są już znaczne.

Zaćma

Zaćma to choroba nazywana inaczej kataraktą lub utratą przezierności soczewki. Polega ona na całkowitym lub częściowym zmętnieniu soczewki oka, w wyniku którego pacjent zgłasza problemy z prawidłowym widzeniem, a nawet może całkowicie utracić tę zdolność. Przyczyn tej dolegliwości może być wiele, choć najpowszechniejsza jest utrata przezierności związana z wiekiem nazywana zaćmą starczą. Oprócz tego może być ona także pourazowa, wrodzona, polekowa lub metaboliczna. Może się także pojawiać w przebiegu niektórych chorób, do których należy m.in. cukrzyca. Zaćmy nie można leczyć farmakologicznie. Nie istnieją także sposoby, aby się przed nią uchronić. Nie znaczy to jednak, ze pacjent, którego dotknęła katarakta skazany jest na problemy z widzeniem. Współczesna okulistyka daje możliwości leczenie, które pozwalają powrócić do pełnej sprawności, wymagają one jednak postępowania chirurgicznego. Najpopularniejszą metodą jest zastosowanie zabiegu fakoemulsyfikacji soczewki. Jest to najbezpieczniejsze postępowanie lecznicze, któremu każdego roku poddają się miliony osób na całym świecie, w tym także cierpiące na cukrzycę. Cukrzyca, w szczególności u osób ze słabą stabilizacją stężenia glukozy we krwi, prowadzi do szybszego rozwoju zaćmy.

Uszkodzenia wzroku w cukrzycy dotyczą większości chorych, dlatego też są oni okresowo kierowani na badania kontrolne do poradni okulistycznych. Takie postępowanie umożliwia wykrycie zmian chorobowych we wczesnych stadiach. Wykonując badanie dna oka, lekarz okulista jest w stanie dostrzec i określić pojawiające się patologie i skierować na dalsze badania diagnostyczne. Regularne wizyty kontrolne osób z cukrzycą nie powinny być przez chorych bagatelizowane, zwłaszcza jeśli już pojawiły się jakiekolwiek zmiany. Kontrole okulistyczne u pacjentów chorych na cukrzycę powinny się odbywać przynajmniej raz w roku, chyba że lekarz zalecił inaczej.