Medycyna pracy – Badania okresowe pracowników

Badania medycyny pracy to wymóg narzucony przez prawo zarówno wobec pracownika, jak i wobec jego pracodawcy. Niedopełnienie obowiązków w tym zakresie może grozić zwolnieniem tego pierwszego bez zachowania okresu wypowiedzenia, a także wysoką karą pieniężną dla tego drugiego. Nie chodzi jednak tylko o przepisy. Najważniejsze jest przecież zdrowie, które należy regularnie monitorować. Temu właśnie służą badania okresowe.

W przeciwieństwie do badań wstępnych lub końcowych dotyczą one osób pozostających w stosunku pracy na tym samym stanowisku przez dłuższy czas. Badań okresowych nie należy jednak mylić też z badaniami kontrolnymi, które wykonuje się wtedy, gdy z przyczyn zdrowotnych pracownik przebywał na zwolnieniu przez więcej niż 30 dni. Mają one za zadanie sprawdzić, czy może on powrócić do wykonywania swych dotychczasowych obowiązków. Badania okresowe medycyny pracy przeprowadza się natomiast po to, by określić, czy stan zdrowia pracownika pozwala mu kontynuować pracę, niezależnie od jakichkolwiek urlopów zdrowotnych. Ich wyniki podsumowuje się w orzeczeniu lekarskim, które stwierdza istnienie bądź brak przeciwwskazań do obejmowania danego stanowiska.

Skierowanie na badania

To ostatnie powinno zostać opisane w wystawianym przez pracodawcę skierowaniu na badania. Musi się w nim znaleźć ponadto lista potencjalnie niebezpiecznych, uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia czynników występujących na tym stanowisku, a także wykaz badań, które należy przeprowadzić w związku ze specyfiką danego zawodu. Ich dokładna liczba i rodzaj są różne dla różnych stanowisk. Mogą to być badania wzroku, ciśnienia, krwi lub moczu. Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 30 maja 1996 r. sugeruje też poddawanie dodatkowym badaniom osoby pracujące w hałasie (badania laryngologiczne, raz na rok, a po trzech latach – co trzy lata), osoby narażone na promieniowanie elektromagnetyczne (badania neurologiczne i EKG, co 4 lata), osoby mające styczność z amoniakiem i chlorem (spirometria, co 2-4 lata), osoby obciążone stałym wysiłkiem głosowym (badania foniatryczne, co 5 lat) czy osoby na stanowiskach decyzyjnych (EKG i poziom cholesterolu, co 2-4 lata).

Zakres i częstotliwość badań to sprawa indywidualna

Jak dowiadujemy się w Centrum Medycznym „Ultramedic” w Bielsku-Białej, o konieczności skierowania na badania dodatkowe decyduje ostatecznie lekarz, często w oparciu o faktyczny stan zdrowia danego pracownika. Dotyczy to również częstotliwości wykonywania badań okresowych, które jednak nie powinny być przeprowadzane częściej niż raz w roku i rzadziej niż raz na pięć lat. Na pewno należy się im poddać przed upływem ważności wystawionego poprzednio orzeczenia lekarskiego.

Nie tylko obowiązek

Warto potraktować badania okresowe jako szansę na wykrycie ewentualnych nieprawidłowości na wczesnym, stosunkowo jeszcze łatwym do wyleczenia etapie. Jest to też okazja do sprawdzenia, czy wykonywany zawód nie wpływa negatywnie na zdrowie, a także do uzyskania informacji na temat tego, jak się przed takim negatywnym wpływem uchronić. W kwestii badań medycyny pracy nie ma wymówek, takich jak np. brak czasu czy pieniędzy. Koszt samych badań ponosi pracodawca. Pracownik zaś może, a nawet musi udać się na nie w godzinach pracy, za co przysługuje mu nie tylko normalne wynagrodzenie, ale też zwrot ewentualnie poniesionych kosztów, jeśli w związku z badaniami musi dojechać do innej miejscowości.