Jakie są podstawowe zadania linerów podkładowych?

Linery, czyli materiały podkładowe stosowane przy wypełnianiu opracowanych ubytków zębowych, pełnią rolę niezwykle ważnej bariery ochronnej przed probnoustrojami i jednocześnie warstwy amortyzacyjnej. Często to właśnie od nich – od ich szczelności, elastyczności, odporności na nacisk i zmiany temperatury – zależy to, jak długo będziemy mogli cieszyć się efektami przeprowadzonego leczenia zmian próchniczych.

Najbardziej podstawową funkcją linerów jest oddzielenie materiału wypełnienia od miazgi zęba: 

Materiały podkładowe pełnią funkcję oporową, która polega na zabezpieczeniu żywej miazgi zęba przed niekorzystnymi oddziaływaniami termicznymi i mechanicznymi –wyjaśnia specjalista z hurtowni sprzętu medycznego Limedic. – Linery tworzą warstwę, która powinna chronić przed przedostawaniem się bakterii i oddziaływaniem substancji kariogennych, mogących przenikać z jamy ustnej lub z samego wypełnienia do miazgi zęba. 

Szczegółowe zadania linerów są bardzo liczne i często złożone. Dobrym sposobem, aby przedstawić je możliwie najpełniej, jest próba określenia cech idealnego materiału podkładowego.  

Jakie cechy powinien mieć idealny stomatologiczny materiał podkładowy? 

Jak zostało powiedziane, linery muszą odznaczać się doskonałymi właściwościami oporowymi oraz uszczelniającymi. Ponadto idealny materiał podkładowy powinien posiadać następujące cechy: 

• pełna zgodność biologiczna – w związku z tym, że materiał podkładowy styka się z żywą tkanką, nie może wywoływać żadnych reakcji obronnych czy prowadzić po powstawania podrażnień, 
• obojętność chemiczna – rzeczą oczywistą, lecz zawsze wartą podkreślenia jest to, że materiał podkładowy musi być całkowicie obojętny chemicznie (nie wchodzić w żadne reakcje ani też nie uwalniać żadnych szkodliwych substancji do otoczenia), 
• stymulowanie odontoblastów – liner powinien działać stymulująco na odontoblasty (komórki odpowiedzialne za wytwarzanie zębiny), 
• minimalna skurczliwość polimeryzacyjna – w czasie utwardzania liner nie powinien zmieniać zbyt mocno objętości i powodować naprężeń oraz stwarzać ryzyka odklejania się, 
• rozszerzalność termiczna zbieżna z rozszerzalnością zmineralizowanej tkanki – dzięki temu materiał podkładowy “pracuje” (kurczy się i rozszerza pod wpływem zmian temperatury) tak samo jak ząb, co zmniejsza ryzyko rozszczelnienia czy pękania, a w konsekwencji przedłuża trwałość wypełnienia, 
• odporność na wypłukiwanie – właściwość konieczna do zapewnienia trwałości całego wypełnienia,  
• tworzenie dobrej powierzchni pod połączenia adhezyjne – powierzchnia linera musi stworzyć warunki do powstania mocnego połączenia z wypełnieniem,  
• odpowiedni kolor i przezierność – nie mniej ważne od cech mechanicznych są walory estetyczne materiału, 
• widoczność na zdjęciu RTG – dobry materiał podkładowy powinien wyraźnie zaznaczać się na obrazach z prześwietleń. 

Czy istnieje materiał podkładowy, który spełnia wszystkie wymienione wyżej warunki? Do tej pory nie udało się opracować takiego preparatu. Jednak wiele nowoczesnych linerów jest bliska osiągnięcia ideału. 

Lakiery, cementy i materiały światłoutwardzalne   

Na rynku dostępnych jest bardzo wiele różnych materiałów podkładowych, które można podzielić na kilka podstawowych grup: 

• lakiery – roztwory żywic, które znajdują zastosowanie jako podkłady pod wypełnienia z amalgamatu, 
• cementy – w tej grupie znajdują się m.in. cementy fosforanowe, cynkowo-fosforanowe (przykładowy preparat: Harvard Cement), cementy cynkowo-polikarboksylowe czy glassjonomerowe (przykładowe preparaty: I-Bas, Ketac Cem Plus Clicker), 
• materiały chemoutwardzalne z Ca(OH)₂ – linery z wodorotlenkiem wapnia (przykładowy preparat: Dycal) są popularnymi materiałami podkładowymi, które występują również w wersji światłoutwardzalnej (np. I-Cal LC), 
• materiały światłoutwardzalne – preparaty (powstające z połączenia żywic i wypełniacza, którym jest szkło) występują zwykle w postaci ułatwiających aplikację strzykawek (przykład: Interface). 

Podane przykłady preparatów należy traktować jako zaledwie wskazanie ogromnych możliwość wyboru, które oferują producenci cementów i stomatologicznych materiałów podkładowych.