Badania immunologiczne w praktyce - kiedy znajdują zastosowanie?

Jednym z czynników warunkujących stan naszego zdrowia jest funkcjonowanie układu odpornościowego. Do precyzyjnej oceny skuteczności tego funkcjonowania służą zaś badania zwane zbiorczo badaniami immunologicznymi. Pozwalają one określić liczbę i klasę (rodzaj) przeciwciał, czyli komórek wyspecjalizowanych w zwalczaniu konkretnych czynników (antygenów), takich jak choćby bakterie, wirusy czy grzyby. Kiedy wykonuje się podobne badania?

Na wstępie warto przypomnieć, że do czynienia możemy mieć zasadniczo z odpornością wrodzoną i odpornością nabytą. W pierwszym przypadku zdolność organizmu do zwalczania niepożądanych elementów przekazywana jest dziedzicznie, w drugim natomiast ciało uczy się je rozpoznawać i likwidować, dopiero mając styczność z tymi elementami.

A propos szczepień

Mechanizm ów wykorzystuje się na przykład w szczepieniach profilaktycznych. Niektóre z nich pozwalają uzyskać trwałą odporność na daną chorobą, inne należy co jakiś czas powtarzać. W drodze badań immunologicznych – wykonywanych kompleksowo choćby w łódzkim laboratorium APC Analizy Medyczne – można więc sprawdzić, czy zachodzi już konieczność podania dawki przypominającej.

Wykrywanie infekcji

Obecność przeciwciał konkretnego typu w naszym organizmie świadczyć może nie tylko o tym, że jesteśmy odporni na niektóre bakterie czy wirusy, ale też o tym, że jesteśmy obecnie chorzy – lub przebyliśmy dany rodzaj infekcji w przeszłości. Badania immunologiczne wykonuje się zatem także w celu potwierdzenia bądź wykluczenia wstępnej diagnozy postawionej w oparciu o pewne podejrzenia. Jest to szczególnie istotne dla kobiet spodziewających się dziecka i tych dopiero planujących zajście w ciążę. Infekcja, którą matka znosi bardzo dobrze, bezobjawowo, potrafi bowiem niekorzystnie wpłynąć na rozwój płodu oraz prowadzić do groźnych komplikacji. Wykrycie choroby dzięki odpowiednio ukierunkowanym badaniom pozwala zaś wdrożyć właściwe leczenie.

Choroby z autoagresji

Nie tylko zresztą u ciężarnych – i nie tylko w przypadku infekcji. Czasem zdarza się, że przeciwciała zwracają się przeciw tkankom naszego własnego organizmu, co prowadzi do rozwoju  tzw. chorób autoimmunologicznych. Należą do nich chociażby choroba Hashimoto (bada się wówczas przeciwciała przeciw anty-TG i anty-TPO), celiakia (przeciwciała anty-tTG lub anty-DPG), nieswoiste choroby zapalne jelit (przeciwciała przeciw anty-ASCA i anty-ANCA), toczeń układowy czy reumatoidalne zapalenie stawów (m.in. przeciwciała przeciwjądrowe ANA).

Alergie i niepłodność

Występowanie lub nadmierna aktywność niektórych przeciwciał potrafią ponadto obrócić się przeciwko czynnikom błędnie rozpoznanym przez nasz układ odpornościowy jako zagrażające zdrowiu. Mogą to być na przykład pyłki traw lub niektóre produkty spożywcze – do czynienia wówczas mamy z reakcją alergiczną, badania immunologiczne pozwalają zaś ocenić, co dokładnie ją wywołuje – ale też plemniki czy rozwijający się w łonie matki zarodek. Problemy z zajściem w ciążę lub jej utrzymaniem są więc mocnym wskazaniem do przeprowadzenia badań immunologicznych. Wykonuje się je wreszcie u osób, u których odporność jest zbyt niska czy to „od urodzenia”, czy wskutek nabytych zaburzeń (np. zakażenie wirusem HIV, poważne oparzenia). Badania te pomagają wówczas nie tylko postawić odpowiednią diagnozę, ale też – podobnie jak w większości opisanych wyżej przypadków – monitorować postępy wdrożonego leczenia.