Metody zastosowania kauczuku naturalnego

Dawne ludy zamieszkujące Amerykę Środkową potrafiły przetwarzać soki drzewa kauczukowego i wykorzystywać tak powstałą masę na przeróżne sposoby już cztery tysiące lat przed opracowaniem procesu wulkanizacji. Ten z kolei wynalazek zrewolucjonizował zarówno przemysł, jak i życie codzienne przeciętnego człowieka. Dziś wyroby z kauczuku naturalnego (nawet pomimo wynalezienia tego syntetycznego) wciąż spotykamy na niemal każdym kroku.

Majowie i Aztekowie byli w stanie wpłynąć na właściwości mechaniczne kauczuku, mieszając lateks z sokami przeróżnych roślin. Dzięki temu uzyskiwali gumę na piłki i paski elastyczne, ale też kleje używane w budownictwie czy do wytwarzania naczyń. Wiedza na temat sposobów wykorzystania kauczuku naturalnego zaginęła jednak wraz z upadkiem tych wielkich indiańskich cywilizacji. W Europie pod koniec XVIII wieku udało się wyprodukować z niego gumkę do ścierania, a pół wieku później – zalaminować kauczukiem płaszcz nieprzemakalny.

Powtórne odkrycie

Problemem tego typu odzieży było niestety jej sztywnienie w niskich temperaturach i topienie się w wysokich. Dopiero w 1839 roku wynaleziono proces wulkanizacji, czyli łączenia podgrzanego lateksu i siarki, pozwalający na wykorzystanie kauczuku na skalę przemysłową. Poszczególne branże znajdowały kolejne zastosowania dla elastycznego materiału, zapotrzebowanie nań rosło, a w pewnym momencie niemalże wymusiło opracowanie receptury pozyskiwania kauczuku syntetycznego.

Unikalna właściwość

Nie był on jednak w stanie całkowicie wyprzeć kauczuku naturalnego. Wyroby wulkanizowane z tego ostatniego cechują się bowiem znacznie większą odpornością na rozdzieranie niż podobne wyroby syntetyczne (oprócz poliuretanów sieciowanych dzięki izocyjanianom). W zależności od rodzaju i proporcji użytego wypełniacza, zmiękczaczy oraz siarki, a także stopnia wulkanizacji z kauczuku naturalnego uzyskać można produkty o wydłużeniu sięgającym aż 1000 proc. i więcej.

Wyroby cienkościenne

Właściwość ta znajduje zastosowanie chociażby w produkcji miękkich i lekkich, ale bardzo wytrzymałych produktów cienkościennych, takich balony, czepki kąpielowe, rękawice ochronne i chirurgiczne czy prezerwatywy. Są to tzw. wyroby maczane, wytwarzane poprzez zanurzenie formy w mieszance lateksu, siarki, przyspieszacza i przeciwutleniacza. Błonkę, która osadza się na formie, poddaje się dalej kolejno koagulacji, suszeniu i wulkanizacji.

– Uzyskane w ten sposób produkty są bardziej wytrzymałe i elastyczne niż te z kauczuku chociażby walcowanego, wolniej się też starzeją – mówi specjalista z produkującej wyroby gumowe i silikonowe firmy Larkis.

Procesy przetwórcze

Inne metody obróbki kauczuku to np. służące do produkcji płyt i taśm kalandrowanie, stosowane w wyrobie węży i kształtowników wytłaczanie, a także wtryskiwanie i prasowanie w formach (wyroby kształtowe) czy konfekcjonowanie (opony, pasy itp.). Użycie roztworów pozwala wykorzystać kauczuk również do powlekania bądź laminowania np. tkanin. W przemyśle odzieżowym używa się go ponadto do wyrobu podeszew butów, obuwia ochronnego czy ubrań tworzących efekt „drugiej skóry”.

Mnogość zastosowań

Doskonałe właściwości elektroizolacyjne i sprężyste oraz związane z tymi ostatnimi tłumienie drgań, a także krótki czas relaksacji sprawiają, że wśród wyrobów kauczukowych o odpowiednim składzie znajdziemy też sprężyny, opony, amortyzatory, taśmy transporterowe, uszczelki, kable elektryczne, węże gumowe, smoczki dla dzieci czy piłki do tenisa i inny sprzęt sportowy. Kauczuk naturalny wykorzystuje się również w produkcji klejów, nici oraz – z uwagi na właściwości antyalergiczne i antygrzybicze – materaców i mebli.