Charakterystyka rozdzielnic budowlanych - ACS

Rozdzielnice przeznaczone na każdy plac budowy muszą być zaprojektowane i wykonane zgodnie z normą PN-EN 61439-4, spełniać wymogi dyrektywy niskonapięciowej oraz normy PN-HD 60364-7-704 aby umożliwić ich połączenie tworzące budowlaną instalację elektryczną. Sformułowanie „każdy plac budowy” jest synonimem robót budowlanych, montażowych, remontowych, przebudowy lub rozbiórki obiektów budowlanych , robót ziemnych, robót publicznych, wykopów, albo innych podobnych prac. Głównym celem wszelkich regulacji prawnych jest bezpieczeństwo użytkowników i otoczenia.

Podział rozdzielnic budowlanych

Wyróżnić można tutaj kilka podziałów – wyjaśnia ekspert z firmy ELGAT. Ze względu na kryterium przemieszczalności:

• rozdzielnice półstałe/przewoźne - zmiana ich położenia na placu budowy wymaga uprzedniego odłączenia od zasilania
• rozdzielnice ruchome - można je przemieszczać bez konieczności przerywania pracy. Rozdzielnice takie muszą być zasilane przewodem do odbiorników ruchomych i przenośnych H07RN-F (lub równoważnym).

Ze względu na funkcję – pomiarowa, transformatorowa, zasilająca, rozdzielcza lub połączenie tych funkcji. Ze względu na klasę ochronności – czyli uogólniając w pełni izolowaną obudowę lub w pełni uziemioną obudowę. Ze względu na sposób zasilania:

• rozdzielnice zasilane przewodami podłączonymi poprzez zaciski – każdorazowe odpięcie przewodu zasilającego wymaga obecności elektryka, wyłączenia źródła zasilania a następnie wykonania ponownych pomiarów elektrycznych.
• rozdzielnice zasilane poprzez złącze wtykowe – takie rozwiązanie jest najkorzystniejsze ze względu na bezpieczeństwo oraz wygodę użytkowania, odłączenie i ponowne podłączenie zasilania jest proste i niewymagające specjalnych kwalifikacji.

W praktyce występuje również podział ze względu na prąd znamionowy rozdzielnic, a co za tym idzie ich wielkość i umiejscowienie w instalacji zasilania placu budowy. Najczęściej występujące są tutaj 32A, 63A, 125A ze względu na stopniowanie osprzętu wtykowego oraz wyższe prądy 250A, 400A oraz 630A.

Wymagania dla rozdzielnic budowlanych

Podstawowym wymaganiem dla wszystkich rozdzielnic jest bezpieczeństwo użytkowania. Rozdzielnice ACS przystosowane są do użytkowania zarówno we wnętrzach, jak i na otwartej przestrzeni, stąd wynika wymaganie stopnia ochrony IP44. Jeżeli np. dostęp do gniazd czy dźwigni aparatury wymaga otwarcia drzwi rozdzielnicy, to stopień ochrony wewnątrz nie powinien być mniejszy niż IP21, w przypadku jednak, gdy drzwi te nie mogą być zamknięte we wszystkich warunkach pracy, to stopień ochrony wewnątrz nie powinien być mniejszy niż IP44 –  jak dla całej rozdzielnicy. Nadanie kodu IP wiąże się z koniecznością przeprowadzenia odpowiedniej weryfikacji – badania. Rozdzielnice muszą być skonstruowane w taki sposób, aby użytkownik miał dostęp jedynie do gniazd wtyczkowych, rękojeści manewrowych oraz przycisków sterowniczych. Pozostałe części aparatury i obwodów elektrycznych powinny być dostępne wyłącznie z użyciem klucza lub narzędzia. Dźwignia głównego łącznika powinna być łatwo dostępna, co sugeruje jej umiejscowienie na zewnątrz obudowy, łącznik ten jednak nie jest niezbędny w przypadku rozdzielnicy zasilanej wtykowo – takie połączenie pełni jego funkcję. Rozdzielnica ACS powinna spełniać wymagania związane z pracą w trudnych warunkach związanych z większym zakresem temperatur, wysoką wilgotnością, dużym zanieczyszczeniem, promieniowaniem UV, środowiskiem sprzyjającym korozji, narażeniem na silne uderzenia mechaniczne i intensywne użytkowanie. Dodatkowo specyfika pracy na wielu budowach wystawia rozdzielnice na jeszcze większy sprawdzian niż przewidują to normy europejskie,  rozdzielnica ACS musi więc posiadać solidną i wytrzymałą obudowę odporną na powyższe czynniki oraz jakościowe wyposażenie, zgodne z odpowiednimi normami i przeznaczeniem,  mogące sprostać takim wymaganiom. Wymagane jest również wyposażenie konstrukcji w uchwyty umożliwiające podnoszenie, zamocowanie na pionowej ścianie i/lub stelaż umożliwiający ustawienie na poziomej płaszczyźnie. Ocena zgodności rozdzielnicy z wymogami norm i dyrektyw spoczywa na producencie, a jej potwierdzeniem jest deklaracja zgodności opracowana na podstawie dokumentacji technicznej oraz weryfikacji dokonanej za pomocą badań. Istnienie deklaracji zgodności jest podstawą do umieszczenia znaku CE bezpośrednio na rozdzielnicy. Badania dotyczą nie tylko wdrożenia prototypu  do produkcji, ale każdego wyprodukowanego egzemplarza, muszącego posiadać wykonane i udokumentowane testy kontrolne oraz pomiary elektryczne, pośród  których najważniejszy jest pomiar własności dielektrycznych wykonany z użyciem napięcia 2000 V.

Tabliczka znamionowa rozdzielnicy budowlanej

Na rozdzielnicy budowlanej musi znajdować się tabliczka znamionowa. Oprócz znaku CE na tabliczce wymagane jest umieszczenie konkretnych informacji, w tym: oznaczenie producenta, oznaczenie rozdzielnicy dokładnie identyfikujące konkretny produkt, oznaczenie pozwalające zidentyfikować datę produkcji, oznaczenie normy IEC 61439-4, a także napięcie znamionowe zestawu, rodzaj i częstotliwość prądu oraz stopień ochrony IP.

Wtyczki i gniazda wtyczkowe rozdzielnic

Rozdzielnice budowlane wyposażone są standardowo we wtyczki oraz gniazda wtyczkowe dla instalacji przemysłowych, wykonane zgodnie z normami PN-EN 60309-1 i PN-EN 60309-2. Ich specyficzna konstrukcja oraz znakowanie odpowiednimi kolorami pozwala zapobiec wzajemnemu łączeniu gniazd i wtyczek o przeznaczeniu do różnych prądów, częstotliwości oraz napięć znamionowych używanych w różnych krajach. Należy podkreślić, że wszystkie gniazda muszą mieć prąd znamionowy co najmniej 16 A, stopień ochrony min. IP44 oraz być wyposażone w styk przewodu ochronnego PE (niedopuszczalne są 4-bolcowe gniazda starego typu) pozwalający zapewnić ciągłość obwodu ochronnego w całej instalacji.

Zabezpieczenia elektryczne rozdzielnic budowlanych

Odpowiedniego zabezpieczenia wymagają również obwody zasilające gniazda wtyczkowe. Poza podstawowymi zabezpieczeniami przetężeniowymi obwodów, wymagane jest stosowanie  wyłączników różnicowoprądowych (RCD). Każde z gniazd o prądzie znamionowym do 32 A musi być zabezpieczone przez RCD o prądzie różnicowym nieprzekraczającym 30 mA, natomiast gniazda o wyższych prądach przez RCD o prądzie różnicowym nie większym niż 500 mA. Jedno takie urządzenie może chronić więcej niż jeden obwód, jednak zalecane jest, aby nie było to więcej niż kilka obwodów, ze względu na sumowanie się normalnie występujących prądów upływu – pozwala to uniknąć niepotrzebnych wyłączeń zasilania. Warunkiem niezbędnym jest również ciągłość obwodu ochronnego PE oraz w przypadku rozdzielnic nie będących w II klasie ochronności (nie myląc tych wykorzystujących jedynie obudowy, które w pustym nienaruszonym stanie są w II kl. ochronności) uziemienia wszystkich elementów konstrukcyjnych mogących przewodzić prąd.