Na czym polega badanie wariografem/poligrafem?

Wariograf, określany na Zachodzie częściej jako poligraf, jest w Polsce powszechnie znany jako wykrywacz kłamstw. Warto dowiedzieć się, w jaki sposób działa to urządzenie i czy rzeczywiście jest w stanie z całkowitą pewnością określić, czy ktoś kłamie. Czym jest wariograf i jakie informacje zdobywa na temat osoby badanej.

W jaki sposób działa wariograf?

Wariograf to urządzenie rejestrujące i mierzące psychofizjologiczne reakcje organizmu człowieka na ślady pamięci emocjonalnej aktywowane bodźcami z zewnątrz. Podczas badania, na przykład wykonywanego jedynie uznawaną przez Sądy metodą stref porównania, osoba prowadząca korzysta z testów zawierających między innymi pytania kontrolne i krytyczne (relewantne), a dzięki zapisom i obliczeniom maszyna analizuje, które z nich wywołały najsilniejsze reakcje badanego organizmu.

Ekspert z firmy świadczącej usługi detektywistyczne Detektywi Eugeniusz Kazienko podkreśla, w jaki sposób powinno się interpretować wyniki takiego badania: 

Z doświadczenia badającego wynika, że poprawność wyników badania wariograficznego uzyskanych przez urządzenie to prawie 100 procent. Wariograf precyzyjnie wskazuje, które z pytań relewantnych wywołały u badanego reakcję psychofizjologiczną, silniejszą aniżeli na pytania kontrolne. Warto jednak pamiętać, że głównie na skutek czynników ludzkich, specjalista wydający opinię na podstawie badania nie zawsze stwierdzi z całkowitą pewnością, czy dana osoba kłamie. Ocenia się, że prawdopodobieństwo tej pewności wynosi około 80 procent. Na tej podstawie, uwzględniając dodatkowo różnego rodzaju możliwe zakłócenia i artefakty, w tym wywołane przez badanego, postawi on diagnozę, czy badany był wiarygodny, czy kłamał.

Jak zachowuje się ludzki organizm podczas kłamania?

Kłamanie wpływa na szereg procesów psychofizjologicznych zachodzących w ludzkim organizmie. Wywołuje u człowieka stan ogólnego pobudzenia. Pojawia się szereg silnych emocji, takich jak strach przed wykryciem, poczucie winy, a z drugiej strony ekscytacja i satysfakcja, że udało się kogoś oszukać. Objawy tych odczuć może ukazać wariograf.

Jakie reakcje psychofizjologiczne wariograf rejestruje i ocenia podczas badania?

Wariograf komputerowy automatycznie oblicza wyniki, tzw. metodą obiektywną. W trakcie badania wariograficznego przy liczeniu wyników tą metodą urządzenie zwraca uwagę na trzy kluczowe objawy. Są to:

• Reakcja skórno - galwaniczna, czyli pomiar przewodności elektrycznej skóry. W sytuacjach stresujących lub wywołujących strach człowiek poci się, wskutek czego przewodzenie elektryczne skóry wzrasta. Ta zmienna mierzona jest za pomocą srebrnych czujników umieszczonych na opuszkach palców w specjalnych opaskach.
  Wyniki tego elementu są uznawane za dwa razy ważniejsze, aniżeli pozostałe.
• Puls i ciśnienie krwi, gdy silniejsza reakcja organizmu różnicuje tętno i ciśnienie.
• Częstotliwość oddechu – mierzona za pomocą pneumografów umieszczanych na klatce piersiowej i brzuchu na wysokości przepony.

Doświadczeni specjaliści, w procesie analizy ręcznej wykorzystują także pletyzmograf mierzący minikamerką stopień zwężania się włoskowatych naczyń krwionośnych na opuszkach palców, gdzie krew tętnicza przechodzi w krew żylną. W tym przypadku, przy ogólnej ocenie, wyniki reakcja skórno - galwanicznej nie są mnożone przez dwa.

Opcjonalnie i zamiennie w czasie analizy wykorzystuje się ponadto czujniki oporności skóry (odwrotność przewodności oraz czujniki głosu, rejestrowane za pomocą mini mikrofonów.