Znaczenie psychologii jedzenia w codziennym życiu

Jednym z czynników wpływających na zachowania ludzkie są emocje. Pojawiają się w odpowiedzi na różne sytuacje życiowe. Pozwalają one reagować na bodźce i wpływają na podejmowane działania. Jedzenie jest czynnością systematyczną i przyjemną, dlatego może stanowić środek do rozładowania negatywnych odczuć. Jak odróżnić głód fizjologiczny od emocjonalnego i nauczyć się kontrolować swoje emocje? Odpowiedź poniżej.

Jedzenie emocjonalne

Jednym z mechanizmów decydujących o postępowaniu człowieka są emocje. Pozwalają reagować na bodźce zewnętrzne, podejmować działania i kontrolować zachowania. W psychologii definiowane są jako subiektywny stan psychiczny, który prowadzi do zmian somatycznych i mimicznych. Regulacja własnych emocji pozwala kontrolować i zmieniać stan emocjonalny, jednak może prowadzić również do wykształcenia niewłaściwych nawyków poprzez ich ciągłe odtwarzanie. Jedzenie jest czynnością powtarzalną, naturalną i przyjemną, co sprzyja utrwalaniu błędnych zachowań żywieniowych. Częste sięganie po przekąski pod wpływem myśli oraz negatywnych stanów i emocji takich jak. złość, nuda czy stres może prowadzić do rozwoju złych przyzwyczajeń żywieniowych i tzw. jedzenia emocjonalnego. Nadmierne spożywanie pokarmów – przejadanie się – wynika z niewłaściwego odczuwania sygnałów głodu i sytości. Jedzenie stanowi sposób na odwrócenie uwagi od trudnych chwil i ucieczkę od negatywnych emocji, a regularnie powtarzalna będzie ona trudna do kontrolowania. Zachowania te kształtują nawyki, czyli częstotliwość oraz wielkość spożywanych posiłków, i w efekcie prowadzą do wzrostu masy ciała i rozwoju chorób dietozależnych.

Autor bloga Jedz Dobrze podkreśla: określonych zachowań żywieniowych każdy człowiek uczy się w dzieciństwie. Sposób zaspokajania potrzeb żywieniowych w domu rodzinnym utrwala się i staje rutyną w wieku dorosłym. Wybór żywności staje się reakcją automatyczną zgodną z preferencjami, a próba kształtowania zdrowego upodobania jest dużym wyzwaniem i wiąże się z odczuwaniem silnego dyskomfortu.

Głód czy apetyt?

Odróżnienie głodu od zachcianki staje się coraz częściej spotykanym problemem żywieniowym. Podstawowymi sygnałami regulującymi ilość dostarczanego pożywienia powinny być uczucia głodu i sytości. Ta wewnętrzna fizjologiczna potrzeba jedzenia, zostaje często zastąpiona zewnętrznymi bodźcami i staje się zależna od emocji.

Należy zapoznać się z sygnałami pochodzącymi z własnego organizmu i nauczyć się rozróżniać głód od apetytu. Głód to fizjologiczny stan organizmu spowodowany niedoborem pokarmu i wywołany pobudzeniem ośrodka głodu, który ukierunkowany jest na pobór pożywienia. Narasta stopniowo, towarzyszy mu uczucie pustki w żołądku, burczenie w brzuchu oraz utrata koncentracji. Niezbędne staje się szybkie zaspokojenie potrzeby z otwartością na różne grupy produktów żywnościowych. Po spożyciu posiłku pojawia się stan tzw. błogiej satysfakcji.

Zachcianka może pojawić się pomimo spożycia obszernego posiłku. Powstaje nagle, a potrzeba jej zaspokojenia jest tak silna, że wyzwala dyskomfort. Apetyt ukierunkowany jest na konkretną grupę produktów i związany jest z dostarczaniem pożywienia, które sprawia przyjemność. Jednak po zaspokojeniu danej zachcianki często pojawia się poczucie winy. Głód emocjonalny jest automatyczny, wiąże się z potrzebą spożycia niezdrowych przekąsek, nie prowadzi do wypełniania żołądka, przez co napięcie z nim związane może trwać dłużej. Zwiększenie częstotliwości spożycia żywności wysokokalorycznej pomiędzy posiłkami wiąże się z przyrostem masy ciała. U osób otyłych obserwowane jest wyostrzenie wrażliwości na bodźce zewnętrzne tj.: smak, zapach i wygląd oraz jednoczesne obniżenie stopnia reakcji na wskazówki wewnętrzne płynące z organizmu. Ważne jest, aby nauczyć się rozróżniać głód fizjologiczny od emocjonalnego i zacząć słuchać swojego organizmu. Jedną z najbardziej efektywnych metod uwolnienia się od zachcianek jest odcięcie się od bodźców, które ją wywołują, i znalezienie sposobu na odciągnięcie myśli – np. wyjście na spacer, rozmowa z bliską osobą czy relaksująca kąpiel. Apetyt może być także odpowiedzią na niedostateczne spożycie energii w ciągu dnia. Dlatego przede wszystkim należy zadbać o regularność oraz odpowiednią objętość posiłków, a także ich uważne i niespieszne spożywanie. Wysoka zawartość błonnika pozwoli dłużej cieszyć się uczuciem sytości, a odpowiednie nawodnienie zmniejszy uczucie głodu.