W jakim celu wykonuje się echo serca?

Echo serca to jedno z podstawowych, powszechnie stosowanych przez kardiologów badań diagnostycznych, służące rozpoznaniu różnych chorób i wad serca oraz układu krwionośnego. Na czym polega badanie i jakie są jego metody? W jakim celu wykonuje się echokardiografię? Kiedy należy wykonać badanie i jak się do niego przygotować? Jak należy interpretować wyniki badania? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań znajdziesz w tym artykule.

Czym jest echokardiografia?

Echokardiografia, znana również jako echo serca, to nieinwazyjne i całkowicie bezbolesne badanie obrazowe pozwalające ocenić stan oraz funkcjonowanie jam i zastawek serca, przepływu krwi oraz dużych naczyń krwionośnych. Przeprowadza się je metodą ultrasonografii przy pomocy specjalistycznego urządzenia, jakim jest echokardiograf, emitującego fale ultradźwiękowe o częstotliwości od 1 do 10 MHz. Te przechodzą przez tkanki, po czym odbijają się od nich, po czym analizowane są przez komputer urządzenia i transferowane w formie obrazu do monitora. Kardiolog ogląda pracę serca pacjenta w czasie rzeczywistym i dzięki temu może wykryć ewentualne nieprawidłowości. Obraz wyświetlany na monitorze może być wydrukowany bądź zapisany jako video. Oprócz pracy serca kardiolog może dokładnie obejrzeć mięśnie, duże naczynia krwionośne, czyli aorta, tętnice główne, tętnice i żyły płucne, tętnice wieńcowe, ich stan oraz przebieg. Do podstawowych parametrów ocenianych podczas echokardiografii należą: położenie serca, jego wymiary i grubość, proporcje jam serca, ocena funkcji skurczowej lewej komory serca, przepływy i budowa zastawek, osierdzie oraz guzy serca.

Badanie UKG przeprowadza się kilkoma metodami: przezklatkowo, przezprzełykowo, obciążeniowo, kontrastowo oraz śródoperacyjnie, które umożliwiają obrazowanie w trybie jedno, dwu lub trzywymiarowym. Wybór metody zależy od indywidualnego przypadku, czyli schorzeń pacjenta i kierunku diagnostyki kardiologicznej

– dodaje specjalista z gabinetu kardiologicznego lek. Barbara Rogacka w Szczecinie.

Jakie są metody przeprowadzania echokardiografii?

Podstawowym i najczęściej wykonywanym rodzajem badania UKG jest echo serca przezklatkowe. Wykonuje się je przez ścianę klatki piersiowej techniką Dopplera przy pomocy specjalnej głowicy. Pacjent w trakcie badania rozebrany jest od pasa w górę i kładzie się na lewym boku bądź na plecach, po czym lekarz nakłada na jego skórę specjalny żel i przesuwa po klatce piersiowej głowicą, aby uzyskać obraz w różnych wymiarach. Badanie przezklatkowe jest kardiologicznym badaniem wyjściowym, jednak zdarza się, że ze względu na szczególne warunki anatomiczne, jak np. deformacja klatki piersiowej bądź otyłość konieczne jest przeprowadzenie badania bardziej specjalistyczną metodą. Dodatkowym wskazaniem do wybrania innej metody badania jest sytuacja, gdy przezklatkowe echo serca nie dostarcza lekarzowi wystarczających informacji do postawienia diagnozy. Do specjalistycznych badań echokardiograficznych zaliczamy następujące badania:

• echokardiografia przezprzełykowa – badanie przeprowadzane przy pomocy specjalnej sondy umieszczanej w przełyku,
• echokardiografia obciążeniowa – badanie przeprowadzane w trakcie i po wysiłku fizycznym, aby ocenić pracę serca w warunkach wzmożonego zapotrzebowania na tlen,
• echokardiografia kontrastowa – badanie przeprowadzane przy pomocy kontrastu, czyli roztworu 0,9% NaCl, który umożliwia uzyskanie wyjątkowo dobrej jakości pomiaru,
• echokardiografia śródoperacyjna – badanie przeprowadzane ze szczególnych wskazań, np. przed operacją lub w trakcie zabiegu operacyjnego przy pomocy miniaturowego sprzętu diagnostycznego.

Wskazania do badania echa serca

Skierowanie na echokardiografię wypisuje kardiolog bądź lekarz rodzinny. W pierwszej kolejności konieczne jest przeprowadzenie z pacjentem wywiadu, podczas którego pacjent ma możliwość przedstawić lekarzowi wszystkie niepokojące go objawy oraz poinformować go o przyjmowanych na stale medykamentach. Najczęstszymi wskazaniami do przeprowadzenia echokardiografii są omdlenia oraz bóle w klatce piersiowej niewiadomego pochodzenia, nietolerancja wysiłku, zaburzenia rytmu serca i wykryte szmery w sercu. Przeprowadzenie badania jest konieczne u osób, które przebyły operację kardiologiczną, zawał serca bądź udar mózgu lub borykają się z wadami zastawek, nadciśnieniem tętniczym, chorobą wieńcową lub chorobą zakrzepowo-zatorową. Samo badanie nie wymaga od pacjenta specjalnych przygotowań. W przypadku badania metodą przezprzełykową należy stawić się w gabinecie lekarskim na czczo i nie wolno spożywać alkoholu w ciągu 24 godzin poprzedzających badanie UKG, a lekarz znieczula miejscowo tylną ścianę gardła specjalnym aerozolem. Badanie echokardiografii trwa średnio od kilku do kilkudziesięciu minut. Jest również całkowicie bezpieczne, więc mogą je wykonywać dzieci, seniorzy i kobiety w ciąży.

Co pozwala wykryć badanie echokardiografem?

Dzięki echokardiografii możliwe jest diagnozowanie oraz monitorowanie następujących schorzeń:

• wady wrodzone i nabyte serca oraz zastawek,
• niewydolność serca,
• zapalenie wsierdzia,
• rozwarstwienia aorty,
• występowanie skrzepliny w jamach serca,
• kardiomiopatia,
• nieprawidłowości związane z dużymi naczyniami krwionośnymi,
• ocena pooperacyjna wszczepionych zastawek i by-passów,
• niewydolność niedokrwienna serca,
• choroby mięśnia serca,
• choroba zakrzepowa.

Jak należy interpretować wyniki badania echokardiografii?

Wynik badania otrzymywany jest bezpośrednio po jego zakończeniu. Najważniejszym parametrem podlegającym ocenie jest frakcja wyrzutowa, czyli EF. Informuje ona o procentowej ilości krwi przepompowywanej przez serce podczas jednego skurczu i zazwyczaj dotyczy lewej komory. Norma frakcji wyrzutowej wynosi 60-65% objętości końcoworozkurczowej, przy czym niższa wartość oznacza nieprawidłowości w pracy mięśnia sercowego. Taki wynik może świadczyć o niewydolności serca, a dokładniej o jego niezdolności do rozprowadzania do krwioobiegu odpowiedniej ilości krwi. Ponadto na podstawie frakcji wyrzutowej możliwe jest zdiagnozowanie nadciśnienia, stanu przedzawałowego czy wad zastawkowych. Frakcja wyrzutowa powyżej normy oznacza natomiast, że nie istnieje zagrożenie ze względu na stany chorobowe. Choć interpretacja wyniku wydaje się być prostym zadaniem, powinien się tym zająć specjalista. Jedynie kardiolog jest w stanie wychwycić wszelkie nieprawidłowości, wyjaśnić je pacjentowi oraz poinformować go, jak należy dalej postępować i ewentualnie przepisać stosowne leki.