W jaki sposób dokonuje się rewitalizacji terenów poprzemysłowych?

Likwidacja terenów przemysłowych zawsze pociąga za sobą szereg wyzwań natury społecznej, gospodarczej i przestrzennej. Powstaje też ciekawy temat zagospodarowania opustoszałych obiektów już nieużytkowych. W tym tekście przyjrzymy się bliżej zagadnieniu rewitalizacji terenów poprzemysłowych. Sprawdźmy, czemu służy rewitalizacja i jak może wyglądać.

Problem terenów poprzemysłowych

Jak wynika z badań Instytutu Geografii UJ, w ok. 75% polskich miast powyżej 50.000 mieszkańców znajdują się niewykorzystane tereny poprzemysłowe, czyli zdegradowane, nieużytkowane albo nie w pełni wykorzystane obszary pozostałe po zakończeniu działalności gospodarczej. Niewykorzystane tereny poprzemysłowe obejmują przede wszystkim opuszczone zakłady produkcyjne, wydobywcze i hutnicze wraz z infrastrukturą pomocniczą, a więc z placami, drogami magazynami, budynkami administracyjnymi lub mieszkalnymi (np. hotele pracownicze), również szyby górnicze, W większości dużych miast zdegradowane tereny poprzemysłowe znajdują się w ich centralnych dzielnicach, z pewnymi oryginalnymi wyjątkami jak np.  stacje po kolejkach górskich. Zawsze jednak ich zagospodarowanie znajduje się wysoko na liście priorytetów samorządów.

Rewitalizacja terenów poprzemysłowych

Rewitalizacja terenów poprzemysłowych to świadomy i zaplanowany proces przekształceń zdegradowanej przestrzeni, którego celem jest przywrócenie tym terenom funkcjonalności, poprawa estetyki przestrzennej oraz stanu ekologicznego. Działania prowadzone w ramach rewitalizacji dążą więc do przywrócenia wartości społecznej, a często również ekonomicznej obszarom zdegradowanym w wyniku działalności przemysłowej. W proces rewitalizacji danego obszaru zawsze zaangażowanych jest wielu uczestników; na początek niezbędna jest inicjatywa właściciela bądź zarządcy danego terenu, czyli najczęściej samorządu.

Dla zobrazowania procesu posłużmy się przykładem rewitalizacji przyrodniczo-krajobrazowej otoczenia wieży wyciągowej szybu „Prezydent” w Chorzowie. Pierwszym krokiem w kierunku realizacji pomysłu rewitalizacji tej przestrzeni była identyfikacja potrzeb mieszkańców okolicy i realnych możliwości zagospodarowania terenu wokół nieczynnego szybu. Kolejnym – przygotowanie projektu, czego podjęła się Pracownia Architektury Januszówka z Bielska-Białej. Następnie realizacja projektu – budową ciągów komunikacyjnych, placu zabaw, małej architektury, założeniami zieleni – zajęły się ekipy budowlane ze specjalistami różnych branż m.in. architektury krajobrazu, ogrodniczej czy drogowej. Wielokrotnie nagradzany projekt niewątpliwie należy do najbardziej udanych inwestycji tego typu w Polsce.