Prawo spadkowe. Główne zasady dziedziczenia

Prawo spadkowe dotyczy zagadnień dziedziczenia. Zajmuje się przechodzeniem praw i obowiązków majątkowych z jednej osoby na drugą po śmierci. Mimo iż ogólna zasada przekazywania spadku wydaje się prosta, to ta dziedzina prawa obejmuje wiele niuansów, które dla osoby niebędącej prawnikiem mogą okazać się skomplikowane. Jakie zatem są główne zasady kierujące dziedziczeniem?

Dziedziczenie testamentowe

Ten sposób przekazywania spadku ma miejsce wówczas, gdy zmarły pozostawił po sobie testament, w którym wyraźnie wskazuje, kto ma zostać jego spadkobiercą. W tym dokumencie określa się np. jakie składniki majątku przypadną konkretnym osobom.

Oprócz powyższych kwestii w testamencie można określić warunki szczegółowe. Należą do nich skonkretyzowane polecenia, określenie wykonawcy testamentu lub życzenia zmarłego, by na bazie jego majątku powołać fundację lub rozdysponować go w inny sposób.

Jak wyjaśnia ekspert z Kancelarii Adwokackiej Bachleda-Kominek w Zakopanem: „Najczęściej testament sporządza się, by zmienić tryb dziedziczenia ustawowego. Coraz więcej osób decyduje się na sporządzenie ostatniej woli, by mieć pewność, że ich dobra materialne trafią do wybranej przez nich osoby.” Co ważne, spadkobiercą w tej sytuacji nie musi być członek rodziny.

Testamenty, w zależności od formy ich przekazania, dzielą się na:

• pisemne,
• ustne.

Oprócz tych podstawowych form występują również warianty szczegółowe, które jednak są tymczasowe i wymagają ponownego potwierdzenia. Najbardziej pewnym sposobem wyrażenia ostatniej woli jest sporządzenie testamentu w obecności notariusza.

Dziedziczenie ustawowe

Ten sposób przekazywania spadku dotyczy sytuacji, w której zmarły nie pozostawił testamentu lub dokument dotyczy tylko części dóbr. Prawo spadkowe szczegółowo reguluje sposób dziedziczenia w zależności od stopnia pokrewieństwa. Członkowie rodziny upoważnieni do przyjęcia spadku zostali podzieleni na grupy według stopnia pokrewieństwa łączącego ich ze zmarłym. Każdej z grup dotyczą szczegółowe przepisy dziedziczenia majątku.

Osobami, które są w pierwszej kolejności brane pod uwagę jako spadkobiercy, są zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki),  małżonkowie, rodzice,  rodzeństwo oraz zstępni rodzeństwa. Warto zauważyć, że dziedziczenie krewnych nie charakteryzuje się wzajemnością. Oznacza to, że przykładowo, najczęściej – poza wyjątkowymi sytuacjami – dziadek nie może dziedziczyć po wnuku.

Jeśli najbliżsi członkowie rodziny zmarli lub odmówią przyjęcia spadku, postępowanie przechodzi na osoby z kolejnej grupy. Często zdarza się, że majątek zmarłego zostaje podzielony między wiele osób. Taka sytuacja zachodzi głównie w przypadku zstępnych rodzeństwa.

W sprawach spadkowych warto zasięgnąć porady profesjonalisty, ponieważ przepisy regulujące dziedziczenie są skomplikowane, a postępowanie może trwać latami. Skorzystanie z pomocy prawnika usprawni proces spadkowy i uchroni przed ewentualnymi kosztami wynikającymi z pomyłek w interpretacji postanowień sądu.