Podstawowe zasady dziedziczenia

Dziedziczenie, czyli nabywanie praw do pewnych dóbr, to bardzo szerokie zagadnienie. Często dotyczy ono spadku po osobie, która zostawiła testament. Zdarza się jednak, że taki dokument nie został sporządzony. Wówczas konieczne jest ustalenie spadkobiorcy na mocy przepisów dotyczących dziedziczenia ustawowego. Jakie są podstawowe zasady w tym obszarze i co warto wiedzieć?

Dziedziczenie na podstawie testamentu

W przypadku, kiedy zmarła osoba pozostawia po sobie testament, dokument ten traktowany jest za najważniejszy i dziedziczenie odbywa się na jego mocy. Coraz więcej osób chce samodzielnie zarządzić swoim majątkiem. Dlatego właśnie na wypadek niespodziewanej śmierci czynią odpowiednie kroki prawne.

Jak tłumaczy specjalista z Kancelarii Notarialnej: Testament jest bardzo przydatnym dokumentem w momencie, kiedy osoba dysponują pewnym majątkiem i nie zgadza się ze standardowymi zasadami dziedziczenia. Dla przykładu, jeżeli spadkodawca nie chce przekazać praw do dóbr swoim dzieciom tylko np. wnukom lub rodzeństwu, to powinien spisać testament. W innym przypadku to właśnie jego bezpośredni potomkowie, czyli dzieci będą spadkobiorcami.

Testament może zostać sporządzony samodzielnie w domu lub w kancelarii notarialnej.

W każdym z tych przypadków na dokumencie musi znajdować się data jego spisania oraz własnoręczny podpis, bez którego nie jest ważny. Zwłaszcza w pierwszym wymienionym przypadku warto poinformować o swojej woli rodzinę. W wyjątkowych okolicznościach np. ze względu na stan zdrowia, dokument może zostać spisany przez urzędnika – np. wójta gmin lub burmistrza. Wówczas można mówić o specjalnym testamencie allograficznym.

Dziedziczenie ustawowe – na czym dokładnie polega?

Dziedziczenie ustawowe określa, kto i w jakiej kolejności staje się spadkobiercą po zmarłej osobie. Jest ono zgodne z kodeksem cywilnym i określa tak zwane grupy dziedziczenia, które podzielone są na sześć obszarów. Są to:

• grupa 1 – zaliczają się do niej osoby najbliższe z uwagi na pokrewieństwo, czyli małżonek i dzieci,
• grupa 2 – stanowią ją małżonek, dzieci i wnuki,
• grupa 3 – to małżonek oraz rodzice osoby będącej spadkodawcą,
• grupa 4 – zalicza się do niej rodziców oraz rodzeństwo,
• grupa 5 – to dziadkowie i pasierbowie,
• grupa 6 – gmina oraz skarb państwa.

Zasady dziedziczenia oraz współdziedziczenia są jasno określone prawnie.

Dla przykładu, jeżeli spadkodawca od kilku lat nie miał małżonka, to majątek dziedziczą jego dzieci. Jeżeli nie miał dzieci, to spadek przechodzi na dalsze grupy. Może także okazać się, że taka osoba nie miała w ogóle rodziny. Wówczas obowiązuje dziedziczenie na podstawie wymienionej wyżej grupy 6. Oznacza to, że w pierwszej kolejności prawo do dziedziczenia przechodzi na gminę. Gdyby jednak okazało się, że miejsce zamieszkania zmarłego nie zostanie ustalone lub w ostatnich latach swojego życia mieszkał zagranicą, to wszelkie prawa do pozostawionych majątków przechodzą wówczas na Skarb Państwa.