Plastyfikacja – co to takiego?

Aby tworzywa sztuczne nadawały się do formowania, muszą być odpowiednio plastyczne. Plastyczność to zdolność do ulegania trwałemu odkształceniu, ale nie uszkodzeniu. Niektóre tworzywa sztuczne są zbyt kruche, aby je formować. Wymaga to uprzedniej plastyfikacji. Na czym polega ten proces, jak się go przeprowadza i jak wpływa on na właściwości oraz cechy użytkowe tworzyw sztucznych?

Metody formowania tworzyw sztucznych a plastyczność

Tworzywa sztuczne przed obróbką mają postać granulek (granulatu i regranulatu) lub płatków. Po podgrzaniu zyskują one postać płynną, która daje wiele możliwości formowania, takie jak m.in.:

• wytłaczanie,
• wydmuchiwanie,
• odlewanie,
• wtryskiwanie,

Aby wszystkie te czynności były możliwe, tworzywo sztuczne musi mieć odpowiedni poziom plastyczności. Inaczej ulegałoby uszkodzeniu, kruszeniu i pękaniu po ostudzeniu – wyjaśnia specjalista z firmy Pol-Service, która specjalizuje się w sprzedaży maszyn do obróbki tworzyw sztucznych. – Wszystkie te procesy przeprowadza się na tworzywie uplastycznionym, czyli ogrzanym i doprowadzonym do postaci płynnej.

Plastyfikacja – dwa znaczenia pojęcia

W branży przetwórstwa tworzyw sztucznych słowo „plastyfikacja” jest używane do określania dwóch procesów. Pierwszy z nich jest procesem chemicznym. Polega na wykorzystaniu domieszki plastyfikującej w celu zwiększenia plastyczności tworzywa sztucznego. Plastyfikatory – substancje zwiększające plastyczność – modyfikują właściwości materiału i przygotowują go do formowania. Zmniejszają jego kruchość i podatność na pękanie, umożliwiają nadanie pożądanej konsystencji, a następnie trwałości uzyskanej formy. Do tak rozumianej plastyfikacji stosuje się m.in.: ftalany alkoholi alkilowych, tłuszcze, parafiny, żywice silikonowe.

„Plastyfikacja” jest też stosowana w znaczeniu „uplastycznianie” i oznacza nadawanie plastycznej postaci tworzywu sztucznemu, a więc jego podgrzewanie. W maszynach do przetwórstwa plastiku znajdują się tzw. układy plastyfikujące, które pobierają granulat z dozownika lub kosza zasypowego, podgrzewają go do nadania materiałowi formy płynnej, sprawiają, że struktura surowca jest jednorodna, a następnie transportują go dalej, np. do głowicy wyciskarki.

Układy plastyfikujące są stosowane wszędzie tam, gdzie obróbka tworzywa sztucznego wymaga jego ogrzania. Znajdziemy je więc m.in. w wytłaczarkach jedno- i dwuślimakowych czy wtryskarkach. Zapewniają one stałą, ściśle regulowaną temperaturę, którą należy dostosować do typu przetwarzanego tworzywa. Prawidłowe uplastycznienie jest warunkiem skutecznego formowania i wysokiej jakości produkowanych w ten sposób wyrobów.