Krótka historia Opery chińskiej

Choć Europejczycy kojarzą teatr grecki jako jedną z najstarszych form tej sztuki, na drugim końcu świata już w trzecim wieku naszej ery pojawiły się sztuki teatralne łączące śpiew, taniec oraz symboliczne maski. Opera chińska, w której oprócz gry teatralnej znajdziemy ciosy kung-fu, ekwilibrystykę i bogatą symbolikę jest uboga w dekoracje, a bogata w alegorie. Przyjrzyjmy się bliżej krótkiej historii Opery Chińskiej.

Gruszkowy ogród – początek rozkwitu Opery Chińskiej

Historia Opery chińskiej sięga III wieku naszej ery, jednak jej największy rozkwit nastąpił w czasie panowania dynastii Tang (618-907 rok), kiedy to jeden z jej cesarzy – Xuanzong – stworzył chińską operę narodową. Gruszkowy ogród, bo tak nazywała się szkoła oraz trupa teatralna, dała początek operze, której aktorzy do dziś nazywani są „uczniami gruszkowego ogrodu”. W czasach dynastii Yuan, w latach 1271-1368 opera zyskała aprobatę władców oraz urzędników, a tym stała się tradycyjną formą chińskiej sztuki. Jednocześnie w tym czasie do głosu doszedł język ludowy, zamiast tradycyjnego języka chińskiego.

W czasie panowania dynastii Ming (1368-1644) oraz dynastii Qing (1644-1911) nastąpiło połączenie tradycyjnego śpiewu i stylu z północy Chin z południowymi melodiami. W ten sposób powstała Opera Kunqu, której najbardziej znane opery prezentuje się do dziś, przetłumaczone na lokalne dialekty. W czasach dynastii Qing Operę chińską zaczęli doceniać zwykli mieszkańcy, którzy uznali ją za rozrywkę modną i godną uwagi, oglądając spektakle w restauracjach lub herbaciarniach. Wśród najpopularniejszych oper, które powstały w tym czasie możemy wyróżnić operę Pawilon piwonii lub Wachlarz kwitnącej brzoskwini – i trzeba przyznać, że już same tytuły przenoszą nas w niezwykły świat.

Kampania Stu Kwiatów. Początki nowoczesnej Opery Chińskiej

Ciężki czas dla Opery chińskiej nastał w czasie rewolucji kulturalnej. Choć początkowe działania wspierały rozwój tradycyjnej kultury chińskiej, z czasem okazało się, że był to początek końca tradycyjnej chińskiej opery. W 1976 roku dozwolone było wystawianie jedynie osiem oper, które zostały zatwierdzone przez chińskie władze, jako całkowicie bezpieczne polityczne. W czasach rewolucji kulturalnej kilkuset tysięcy intelektualistów, aktorów, kompozytorów i scenarzystów związanych z Operą chińską uznano za winnych oraz skazano na kary krytyki, internowania, a nawet śmierci.

Na szczęście wielu artystów przeżyło, a tym samym po 1976 roku mogli przekazać swoją wiedzę nowym pokoleniom. Nowoczesna Opera chińska różni się jednak od tradycyjnej, przede wszystkim ze względu na zmiany polityczne, które cenzurują nowo powstające spektakle. Jednak Opera Chińska nie umarła i pomimo dramatycznych wydarzeń historycznych wciąż można ją podziwiać. A zdecydowanie jest na co popatrzeć – choć, jak już wspomnieliśmy, Opera chińska jest uboga w dekoracje, liczne symbole i wykorzystywane w spektaklach maski są prawdziwą sztuką, która wprowadza widza w tajemniczy świat teatru.

Symbolika i rodzaje postaci

Na koniec warto wspomnieć o symbolice oraz postaciach, które występują na deskach chińskich oper. Za narodową formę chińskiej sztuki uznaje się operę pekińską, której początki datuje się na XVIII wiek i początek XIX wieku. Zawiłe wątki dotyczą wydarzeń historycznych i politycznych, sięgających nieraz tysięcy lat wstecz. Niezwykle istotne dla przedstawienia są maski, które są małymi dziełami sztuki. W zależności od jej koloru możemy odgadnąć, z jakiego rodzaju bohaterem mamy do czynienia: czerwona maska to człowiek uczciwy, biała to kłamca, żółta to wojownik, natomiast złota to bóstwo.

Aktorzy nie tylko śpiewają, ale również wykonują akrobatyczne tańce. Ruchy są ściśle określone i symbolizują przedstawiane na scenie uczucia – na przykład wymachiwanie rękami nad głową oznacza strach. To sztuka wielowymiarowa i alegoryczna, często zupełnie niezrozumiała dla europejskiego widza, jednak warta obejrzenia, chociażby ze względu na wyjątkowe kolory, stroje, niezwykłą muzykę oraz akrobacje. Opera chińska z pewnością pozwoli nam na przeniesienie się, choć na chwilę, w magiczny świat Państwa Środka. A jeśli nie możemy pozwolić sobie na wyjazd do Chin, również w naszym rodzimym kraju możemy posmakować dosłownie i w przenośni Opery chińskiej w Maska Bistro w Warszawie, restauracji inspirowanej właśnie sztuką Dalekiego Wschodu. Z pewnością będzie to wyjątkowa uczta dla wszystkich zmysłów, nie tylko smaku.