Jakie wymogi formalne powinien spełniać sztandar wojskowy?

Tradycja wojskowych sztandarów wywodzi się jeszcze ze średniowiecza, a o ich funkcji pisał nawet słynny Gall Anonim. Sztandary wojskowe nadal są wykorzystywane przez polskie jednostki wojskowe przeważnie podczas specjalnych uroczystości. Mają symbolizować sławę wojskową i tradycję oraz przypominać żołnierzom, że służba wobec Ojczyzny wymaga wierności, honoru i męstwa. Wygląd polskich sztandarów jest regulowany przez prawo. Jak powinien więc wyglądać sztandar wojskowy?

Wygląd polskiego sztandaru wojskowego

Polskie prawo dokładnie precyzuje, jak musi zostać wykonany sztandar, aby mógł być wykorzystywany przez jednostki wojskowe. Wszystkie wytyczne zebrano w ustawie z dnia 19 lutego 1993 r. o znakach Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.

Specjalista ze Studia Haftu Artystycznego zajmującego się wykonywaniem sztandarów, mówi: Podstawowymi elementami sztandaru są dwa haftowane płaty obszyte złotymi frędzlami, głowica, drzewiec oraz szarfy. Najbardziej charakterystyczną częścią jest haftowany płat, który utrzymany jest w narodowej, biało – czerwonej kolorystyce. Na białym tle umieszczony jest krzyż kawalerski w kolorze czerwonym. W białych rogach i w centrum znajdują się haftowane napisy, emblematy lub numer jednostki w złotych wieńcach. Boki wojskowego sztandaru, z wyjątkiem boku, który został przytwierdzony do drzewca, obszyte są złotą frędzlą.

W centrum awersu sztandaru wojskowego znajduje wieniec z gałązek wawrzynu wraz z wizerunkiem orła białego, który umieszczony jest w czerwonym okręgu dokładnie na środku krzyża kawalerskiego. Orzeł posiada głowę zwróconą w stronę drzewca i jest wyhaftowany srebrnym szychem. Ponadto do wykonania haftu korony, dziobu i szponów wykorzystuje się szych złoty. Dodatkowo główną stronę sztandaru zdobią mniejsze, złote wieńce, z umieszczonymi w ich polach numerami lub inicjałami danej jednostki wojskowej.

Rewers nawiązuje do strony głównej, ale zauważalne są pewne różnice. Pośrodku krzyża również znajduje się wieniec, ale nie umieszczono w nim orła, a haftowany, złoty napis „BÓG HONOR OJCZYZNA”. Między ramionami krzyża kawalerskiego znajdują się wawrzynowe wieńce, a w ich polach mogą pojawiać się herby miejscowości, emblematy lub inicjały fundatorów sztandaru, jeśli zostały wcześniej zatwierdzone przez Ministra Obrony Narodowej.

Pozostałe elementy sztandaru

Drzewce polskiego sztandaru wojskowego muszą zostać wykonane z drewna toczonego. Przyjmują dwudzielną formę i łączone są tuleją z białego metalu, z którego również robi się stożkowate okucie na dolnym krańcu drzewca. Natomiast górę drzewca tradycyjnie zwieńcza głowica. Sztandar przytwierdzony jest do drzewca za pomocą białej skóry licowej, w którą wszyste są płaty, a do górnej części drzewca często wbijane są pamiątkowe gwoździe.

Charakterystyczna głowica składa się z dwóch elementów: polskiego, narodowego symbolu – orła oraz podstawy. Na podstawie, czyli tzw. "puszce", znajduje się numer i inicjały konkretnej jednostki wojskowej.

Ostatnim obowiązkowym elementem sztandaru wojskowego jest szarfa utrzymana w barwach Rzeczypospolitej. Wiązana w kokardę, przytwierdzona jest tuż pod głowicą i ciągnie aż do samego dołu płatu, gdzie również zwieńczona jest złotą frędzlą. Zdarza się, że pod standardową szarfą umieszcza się szarfy dodatkowe. Ma to miejsce w przypadku sztandarów jednostek wojskowych odznaczonych orderami wojennymi, lub w przypadku uroczystości pogrzebowych, kiedy pod głowicą umieszcza się szarfę kirową.