Jak pozyskiwany jest makuch rzepaku?

Rośliny oleiste, takie jak rzepak, ale także len i słonecznik są powszechnie wykorzystywane do produkcji oleju stosowanego zarówno do celów spożywczych, jak i przemysłowych np. do produkcji biopaliw. Proces technologiczny związany z tłoczeniem oznacza jednak powstanie produktu ubocznego w postaci makuch, a więc wytłoczek będących pozostałościami po ziarnie i jego osłonce. Makuch np. wytłoki rzepakowe są bardzo cennym surowcem.

W jakich procesach technologicznych otrzymuje się makuch rzepakowy?

Pozyskiwanie oleju rzepakowego może być realizowane na kilka sposobów, w zależności od planowanego sposobu wykorzystania. Wśród używanych technologii znajduje się ekstrakcja, tłoczenie na zimno lub na gorąco. Tłoczenie na zimno rozpoczyna się od rozdrobnienia ziaren, a uzyskana śruta jest tłoczona w prasach, najczęściej ślimakowych. Temperatura oleju nie przekracza tu 50°C, pozwalając na uzyskanie produktu o najwyższej jakości, w tym oleju spożywczego, lecz jednocześnie pociąga za sobą pewne straty materiałowe, ponieważ w powstającym makuchu rzepakowym nadal jest ok. 8% oleju. Lepsze rezultaty daje tłoczenie na gorąco, gdzie temperatura sięga 135°C, jednak pozyskiwany olej ma nieco gorszą jakość. Proces ekstrakcji oleju oznacza pozyskiwanie go także z wytłoków, co wymaga stosowania odpowiednich chemikaliów, np. heksanu. Technologia ta prowadzi jednak do uzyskania oleju z dużą ilością zanieczyszczeń, które muszą być usunięte za sprawą rafinacji. Efektem ubocznym procesu jest tu tzw. śruta poekstrakcyjna.

Gdzie wykorzystuje się makuch rzepakowy?

Makuch rzepakowy powstający w wyniku tłoczenia oleju na zimno zawiera znaczną ilość białka sięgającą 30%, tłuszczów stanowiących od 8 do 20% masy, w tym aminokwasów egzogennych, a także włókna, którego ilość oscyluje wokół 10%. Przy tłoczeniu na zimno makuch może stanowić nawet 60% masy przerabianego surowca, staje się więc cennym materiałem dla hodowców zwierząt. Makuch rzepakowy nadaje się do wykorzystania przy żywieniu trzody chlewnej. Można go podawać w niewielkich dawkach już warchlakom oraz lochom (do ok. 5%), a także starszym tucznikom – nawet w ilości ok. 10%. Makuch sprawdzi się przy żywieniu bydła, jako komponent pasz treściwych. Można go podawać w ilości uzależnionej od mleczności w dawkach do 1 do 3 kg, a przy bydle opasowym do 1,5 kg na dobę. Niewielkie ilości makuchu mogą być też podawane cielętom. Makuch rzepakowy oferuje m.in. firma Street Retail, zajmująca się produkcją i sprzedażą oleju rzepakowego. Będzie on przydatny też dla owiec, królików i drobiu.