Czym jest JPK, czyli Jednolity Plik Kontrolny?

Ideą stojącą za powstaniem Jednolitego Pliku Kontrolnego jest uszczelnienie polskiego systemu podatkowego poprzez uproszczenie przekazywania danych elektronicznych przez firmy i usprawnienie procesu kontroli skarbowej. Ministerstwo Finansów wprowadza to rozwiązanie od roku 2016, systematycznie rozszerzając jego zakres i modyfikując zasady składania JPK. Co trzeba wiedzieć o Jednolitym Pliku Kontrolnym?

Struktury Jednolitego Pliku Kontrolnego

JPK to polski odpowiednik opracowanego przez OECD, czyli Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, pliku SAF-T, przyjętego między innymi przez Portugalię, Francję, Niemcy i Austrię. W Polsce Jednolity Plik Kontrolny wprowadzono na podstawie art. 193a Ordynacji Podatkowej, który mówi: „W przypadku prowadzenia ksiąg podatkowych przy użyciu programów komputerowych, organ podatkowy może żądać przekazania całości lub części tych ksiąg oraz dowodów księgowych za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub na informatycznych nośnikach danych”. Takim środkiem jest właśnie JPK.

Jednolity Plik Kontrolny ma siedem struktur:

1. JPK_V7 – ewidencja podatku VAT dot. sprzedaży i zakupów;
2. JPK_FA – faktury sprzedaży VAT;
3. JPK_KR – księgi rachunkowe;
4. JPK_EWP – ewidencja przychodów;
5. JPK_PKPIR – podatkowa księga przychodów i rozchodów;
6. JPK_MAG – magazyn;
7. JPK_WB – wyciąg bankowy.

Zasadniczą różnicą jest sposób ich przekazywania do Urzędu Skarbowego. Wszyscy płatnicy VAT mają obowiązek wysyłać co miesiąc plik JPK_V7. Pozostałe struktury należy prowadzić na bieżąco, ale przekazywać urzędowi wyłącznie na jego prośbę – wyjaśnia ekspert z biura księgowego Amtes w Gliwicach.

Jak wygląda Jednolity Plik Kontrolny?

Każda ze struktur JPK przesyłanych na żądanie Urzędu Skarbowego ma identyczną budowę złożoną z trzech sekcji. Pierwsza z nich to sekcja nagłówkowa zawierająca dane pozwalające na identyfikację podmiotu, czyli nazwę firmy, NIP, adres siedziby itp. oraz cel złożenia i datę powstania pliku. Następna jest sekcja merytoryczna, obejmująca informacje o adekwatnych do struktury pliku zdarzeniach gospodarczych. Całość wieńczy sekcja kontrolna, w której należy umieścić sumy kontrolne. Jej celem jest sprawdzenie, czy wszystkie liczby zostały poprawnie wprowadzone i wczytane, a cały dokument nie zawiera błędów.

JPK_VAT a JPK_VAT 7 – czym się różnią?

Do niedawna wszyscy przedsiębiorcy prowadzący ewidencję VAT mieli obowiązek składania deklaracji VAT oraz pliku JPK_VAT. Od 1 października 2020 roku te dwa dokumenty zastąpił jeden – Jednolity Plik Kontrolny VAT 7, łączący w sobie informacje zawarte w obu powyższych oraz uwzględniający oznaczenia transakcji szczególnie narażonych na oszustwa podatkowe. Celem tej zmiany było z jednej strony ułatwienie życia tak zwanym vatowcom, a z drugiej podniesienie skuteczności organów kontroli w walce z szarą strefą. Nowy projekt budzi jednak wątpliwości i sprawia kłopoty wielu przedsiębiorcom.

Sporządzenie pliku JPK VAT 7, zwanego też JPK z deklaracją, jest zatem obowiązkiem wielu małych i dużych firm. Ta nowa struktura składa się z części ewidencyjnej i deklaracyjnej, w której skład wchodzą informacje wykazywane do tej pory w deklaracjach VAT. Plik ten występuje w dwóch wersjach: JPK_V7M dotyczy deklaracji składanych co miesiąc, a JPK_V7K – rozliczeń kwartalnych. Pierwszą wersję wysyła się do 25 dnia następnego miesiąca, na przykład za styczeń należy złożyć JPK_V7M do 25 lutego. JPK_V7K wysyła się podobnie, ale za pierwsze dwa miesiące każdego kwartału (np. styczeń i luty) składa się tylko część ewidencyjną – do 25 dnia następnego miesiąca, a plik za trzeci miesiąc (np. marzec) zawiera i część ewidencyjną, i deklaracyjną. Część deklaracyjna obejmuje jednak cały kwartał. Podatnicy sami wybierają, czy będą rozliczać się w systemie miesięcznym, czy kwartalnym.